نلسون ماندلا که در آفریقای جنوبی او را به نام مادیبا می‌شناسند، رهبر آزادی و صلح در جهان نام گرفت و پس از تحمل سال‌ها زندان و کار طاقت‌فرسا صلح را انتخاب کرد و برای برابری حقوق سیاهپوستان آفریقا از تلاشی فروگذار نکرد. شهرت ماندلا در تاریخ آفریقای جنوبی زبانزد است. در این مقاله به طور مفصل به معرفی این شخصیت ممتاز خواهم پرداخت.
نلسون رولیهلاهلا ماندلا (۱۹۱۸-۲۰۱۳)، در روستای کوچک موزو در ناحیه متاتا، مرکز استان کیپ تاون آفریقای جنوبی متولد شد. پدر وی عضو شورای سلطنتی تمبو بود و ماندلا از کودکی با فضای سیاسی آشنایی داشت. او اولین فرد از خانواده‌اش بود که به مدرسه رفت و در شانزده سالگی در مؤسسه شبانه‌روزی کلارک بری، مشغول به تحصیل فرهنگ غرب شد. ماندلا در طول عمرش سه بار ازدواج کرد. پدرش نیز چهار همسر داشت. پس از به اتمام رساندن تحصیلاتش به شکل مکاتبه‌ای در دانشگاه آفریقای جنوبی، شروع به تحصیل در رشته حقوق کرد.
ماندلا به عنوان سرپرست خانواده و یک پدر برای ۶ فرزندش، خاطرات زیادی باقی نگذاشت. خانواده‌ی او ملت سیاهان بودند، در تکاپوی به دست آوردن آزادی. همسر دومش، وینی، پس از زندانی شدن ماندلا، شجاعانه ایستاد و پیام‌های ماندلا را به مردم اعلام کرد. پس از آزادی ماندلا، وینی به کودک‌ربایی و قتل پسرکی ۱۴ ساله متهم شد. او در دادگاه تبرئه شد اما در کودک‌ربایی که توسط محافظانش انجام شد، وینی را مقصر اعلام کردند. وقوع این ماجرا و برخی اختلاف عقاید میان ماندلا و همسرش که ۲۷ سال دور از هم بودند، باعث شد از هم جدا شوند، در حالی‌که همواره عاشقانه یکدیگر را دوست داشتند. در سال ۱۹۹۸ و تولد ۸۰ سالگی ماندلا، او با گارشا مِیچل، بیوه‌ی رئیس‌جمهور سابق موزامبیک ازدواج کرد.
نلسون ماندلا در ژوئن سال ۲۰۱۳ به دلیل بیماری ذات‌الریه در سن ۹۵ سالگی در بیمارستانی در پرتوریا بستری شد و در همان سال درگذشت.
در سال ۱۹۵۲ ماندلا به سازمان ANC پیوست تا علیه آپارتاید که از سال ۱۹۴۸ بر آفریقای‌جنوبی حکم می‌راند، شورش کند. همزمان با ملحق شدنش به سازمان ANC، با دوست صمیمی خود به نام والتر تامبو، دفتر وکالت ماندلا و تامبو را تأسیس کرد. دفتر آن‌ها به خاطر قیمت ناچیز اشیا برای خدمت به مردم آفریقا همیشه شلوغ بود و طرفداران زیادی داشت.
ماندلا طرفدار شیوه مبارزه بدون خشونت و خشم بود و در این زمینه پیرو نظریه گاندی بود با روی کار آمدن آپارتاید، هر آفریقایی بایستی یک کارت شناسایی می‌داشت تا یک سیاهپوست مورد تأیید باشد و ماندلا با ایده‌ی نافرمانی مدنیِ بدون ابراز خشونت، یکی از اولین اقدامات گاندی را در آن دوران سازمان‌دهی کرد.
در سال ۱۹۶۱، ماندلا در شمار رهبران اصلی ANC بود. او در اندیشه حرکات مسلحانه علیه ادارات دولت آپارتاید بود، اما بدون خشونت و به شرط آن که هیچ‌کس هیچ آسیبی نبیند. فعالیت‌های ضد آپارتایدش باعث شد مورد تحت‌تعقیب قرار بگیرد. بعد از ۱۷ ماه زندگی مخفیانه، در ۵ آگوست ۱۹۶۲ دستگیر و به 5 سال زندان محکوم شد.
ماندلا در جزیره رابن و تحت تدابیر شدید امنیتی زندانی شد و پس از ۱۸ سال به زندان پل اسمور در کیپ تاون انتقال یافت. به واسطه کمپین بین المللی که الیور تامبو آغازگر آن بود، مبارزات ضد نژادپرستی در سال های ۱۹۸۰ در سراسر جهان گسترش یافته و ماندلا به نماد مبارزه آزادی آفریقایی‌ها تبدیل شد.
او سرانجام بعد از تحمل ۲۷ سال زندان و در پی افزایش فشارهای خارجی در یازدهم فوریه ۱۹۹۰ آزاد شد. پس از آزادی با وجود اینکه حق انتقام داشت اما در نهایت بزرگواری بخشید تا به جنگ و خشونت علیه سیاهان با سفیدها پایان بخشد. در واقع وی راه گاندی رهبر هندوستان را ادامه داد.
ماندلا، نامزد اولین انتخابات دموکراتیک آفریقایی جنوبی شد و در سال ۱۹۹۴ به عنوان نخستین رهبر سیاهپوست تاریخ این کشور برگزیده شد. ماندلا در دوره ریاست جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی و بار دیگر در دوره محمد خاتمی به ایران سفر کرد. او با سید علی خامنه‌ای نیز دیدار کرد.
پس از خواندن وصیت‌نامه ماندلا معلوم شد او در سال ۲۰۰۴ وصیت‌نامه‌ی خود را نوشته (یعنی ۹ سال قبل از مرگش) و چهار سال بعد هم آن را اصلاح کرده بود. ماندلا در کنار وصیت‌نامه، برای هریک از بازماندگان خود یک متن توضیحی کنار گذاشته بود. از ماندلا سه میلیون یورو دارایی باقی‌ماند که نیمی از آن صرف امور خیریه شد.
آثار تألیفی در قالب سرگذشت‌نامه و مصاحبه از ماندلا عبارتند از:
این آثار از سایت بانک کتاب ناهید قابل تهیه است.
در ادامه تعدادی از سخنان مشهور نلسون ماندلا را بخوانید :
" ما به دنیا آمده‌ایم تا شکوه و بزرگی خداوندی را که در درونمان است، آشکار کنیم و این امر، همه انسان‌ها را در برمی‌گیرد."
" آزادی به بریدن زنجیرها از دست و پا خلاصه نمی‌شود، آزادی به احترام گذاشتن به آزادی دیگران نیز نیاز دارد."
" تقدیرنامه‌های روی دیوار برای ما منزلتی به بار نخواهند آورد."
" بقای دوستی‌ها به فهم متقابل از هم وابسته است."
لینک مقالات مرتبط:
دکتر علی شریعتی؛ نقاد اندیشه‌های غیراصیل
